Linux komutları ve kullanımı

cat Komutu
Kullanımı : cat [ Dosya Adı ]
Açıklama : Dosya içeriğini ekrana yazdırmak için kullanılır. Dosyayı ilk satırdan okumaya başlar.

tac Komutu

Kullanımı : tac [ Dosya Adı ]
Açıklama : Dosya içeriğini ekrana yazdırmak için kullanılır. cat komutundan farklı olarak dosyayı son satırdan okumaya başlar.

head Komutu

Kullanımı : head
Açıklama : Bir dosyanın içeriğinin baştan belirtilen satır kadar gösterilmesini sağlar. Öntanımlı değeri 10 dur.
Örnek : head ­-15 komutu ile baştan 15 satır görüntülenebilir.

tail Komutu

Kullanımı : tail
Açıklama : Bir dosyanın içeriğinin sondan belirtilen satır kadar gösterilmesini sağlar. Öntanımlı değeri 10 dur.
Örnek : tail ­15 komutu ile sondan 15 satır görüntülenebilir

find Komutu

Kullanımı : find
Açıklama : Belirli kriterlere gore dosya ve dizin araması yapar.
­
name Dosya/dizin ismine göre arama yapar. Örneğin find /home ­name abc* Bu örnekte /home dizini altında abc ile baslayan dosya/dizin ler aranmaktadır.
­user Kullanıcı ismine göre arama yapar. Örneğin find / ­user ahmet Bu örnekte ahmet kullanıcısına ait tim dosya ve dizinler aranmaktadır.
­group Grup ismine göre arama yapar.
­newer Belirtilen dosyadan daha yeni dosyaları bulur. find /tmp ­newer muhasebe.yedek
­perm Belirtilen izne ait dosyaların bulunmasında kullanılır. find / ­perm 777
­nouser Hicbir kullanıcıya ait olmayan dosya/dizinlerin bulunması için kullanılır.
­­exec Arama sonucunda bulunan dosyalar üzerinde bir işlem yapmak için kullanılır.
Örneğin : find / ­name elif –exec rm –r {} \; komutu ile elif kullanıcısına ait tüm dosya/dizinler aranır ve bulunanlar silinir.

chown Komutu :

Kullanımı : chown
Açıklama : Dosya/diznlerin sahipliklerinin değiştirilmesinde kullanılır. Örneğin, chown elif deneme komutu ile deneme adlı dosya/diznin sahibi elif kullanıcısı olmaktadır.
chown elif:muhasebe deneme komutu ile ise dosya/dizinin sahibi elif grubu ise muhasebe yapılmaktadır. Sadece grubunun degistirilmesi icin ise chown .lnxblog deneme komutu ile ise sadece dosya/dizinin grubu degistirmektedir.

chgrp Komutu :

Kullanımı : chogrp
Açıklama : Dosya/dizinlerin gruplarının değiştirilmesi için kullanılır. Örneğin chgrp lnxblog deneme Komutu ile deneme dosya/dizininin grubu lnxblog olarak değiştirilmiştir.

chmod Komutu

Kullanımı : chmod dosya/dizin adı
Açıklama : Dosya/dizinlerin izinlerinin belirlenmesinde kullanılır.
Linux da üç tip izin vardır: read (r­4), write (w­2) ve execute (x­1). İzinler belirlenirken bir
dosyanın sahibine, grubuna ve diğer kullanıcılar olmak üzere izinler belirlenir. İzinler iki şekilde
verilebilmektedir: Sayısal değerler verilerek veya sembolik olarak.
Sayısal :
Her izinin bir rakamsal değeri vardır bunlar read için 4, write için 2 ve execute için 1 dir. Birisine
verilecek izinler bu değerlerin toplanması ile oluşur. Örneğin deneme isimli bir dosyanın sahibine
Read, write ve execute; grubuna sadece read ve write ve diğer kullanıcılara da hiçbir izin
verilmeyeceğine düşünürsek bunu şu şekilde sağlayabiliriz. Grubun sahinibe 4(read) + 2 (write) +
1 (execute) toplam 7 izni verilecektir. Dosyanın grubuna 4(read) + 2 (write) toplam 6 ve diğer
kullanıcılara 0 izinleri verilecektir. chmod 760 deneme
Sembolik:
Yukarıdaki örneği sembolik olarak gösterecek olursak, grubun sahibine rwx, grubuna rw ve diğer
kullacılılara ­­­ verilecektir. Dosyanın sahibini u, grubunu g ve diğer kullanıcıları o şeklinde
sembolleriz. chmod u=rwx deneme ve chmod g=rw deneme komutları ile izinleri
verebiliriz.
chmod . u+rw
chmod g­r
chmod u­rwx,g­r
Sahibinin izinlerine read ve write izinlerini ekler.
Grubunun izinlerinden read I çıkarır.
Yukarıdaki izinlerin tek bir komutla verilmiş hali.
* Dosya/Dizinlerin izinlerini ls –l komutu ile görebilirsiniz.

df Komutu

Kullanımı : df
Açıklama : Sistemde bulunan disklerin durumu ile ilgili rapor verir.

du Komutu

Kullanımı : du [ Dosya veya Klasör adı ]
Açıklama : Belirtilen dosya veya dizin büyüklüğü hakkında bilgi verir. Eğer girdi olarak dosya adı verilir ise yalnızca ilgili dosya boyutunu verir. Dizin girilmesi halinde dizin ve alt dizinlerin boyutunu belirler.
-h parametresi ile boyutların anlaşılabilir çıktısını alabilirsiniz.
–max-depth=1 parametresi ile dizinlerin alt dizin seviyesi değiştirilebilir.

free Komutu

Kullanımı : free
Açıklama : Sistemin bellek kullanımı hakkında bilgi verir.
-m parametresi ile çıktı MB cinsinden alınabilir.

touch Komutu

Kullanımı : touch [Dosya adı]
Açıklama : Dosyanın erişim ve değiştirilme zamanlarını o anki zamana göre değiştirilmesini sağlar. Eğer verdiğiniz isimde bir dosya bulunmuyorsa dosya oluşturulacaktır.

uname Komutu

Kullanımı : uname -[parametreler]
Açıklama : Sistem bilgilerini listeler. Bu bilgiler makina host adı, işletim sistemi, donanım tipi, işlemci tipi gibi bilgilerdir.

uptime Komutu

Kullanımı : uptime
Açıklama : Sistemin ne kadar süredir kesintisiz çalıştığını gösterir. Çıktı bilgileri sırası ile o anki saat, sistemin aktiflik süresi, sistemdeki aktif kullanıcı sayısı, geçen 1 – 5 – 15 dakikadaki sistem yükü ortalaması…

w Komutu

Kullanımı : w
Açıklama : Sistemde aktif olan kullanıcıları ve kullanıcıların gerçekleştirdiği işlemleri listeler.

who Komutu

Kullanımı : who
Açıklama : Sistemdeki aktif kullanıcıları listeler.

which Komutu

Kullanımı : which
Açıklama : Shell komutunu çalıştığı tam yolu belirler.

wget Komutu

Kullanımı : wget [İndirilecek dosya adresi]
Açıklama : Internet ‘ten dosya indirmek için kullanılır. FTP, HTTP ve HTTPS protokollerini destekler. Sitenin tamamını indirmek için -m parametresi kullanılabilir.

ps Komutu

Kullanımı : ps -[parametreler]
Açıklama : sistemde çalışan tüm işlemleri listeler.
ps komutu parametreleri :
-a : Belirli bir terminal kontrolündeki listele (sadeceaktif kullanıcıların süreçleri değil)
-r : Sadece çalışmakta olan (running) süreçleri listele
-x : Bir terminal kontrolünde olamayan süreçleri listele
-u : Süreç sahiplerini listele
-f : Süreçler arasındaki ebeveyn çocuk ilişkilerini göster
-l : Uzun formatlı bir liste üret
-w : Bir sürecin komut satırı parametresini göster (kısa biçim)
-ww : Bir sürecin komut satırı parametresini göster (uzun biçim)
ps komutu ile birlikte kullanılan en sık parametre kümesi -auxww şeklindedir. Böylece tüm süreçler, bunların sahipleri, tüm süreçlerin komut satırı parametreleri listelenir.

bzip2 Komutu

Kullanım : bzip2 [ Sıkıştırılacak Dosya İsmi ]
Açıklama : Dosyaların sıkıştırılmasını için kullanılır. Burrows-Wheeler kodlaması ile sıkıştırma yapar. Bu kodlama gzip ve zip sıkıştırma sistemlerinden daha iyi bir performansa sahiptir.

bunzip2 Komutu

Kullanımı : bunzip2 [ Açılacak Dosya İsimi ]
Açıklama : bzip2 ( Burrows-Wheeler kodlaması ile ) sıkıştırılmış dosyaların açılması için kullanılır.

gzip Komutu

Kullanımı : gzip [ Sıkıştırılacak Dosya İsmi ]
Açıklama : Dosyaların sıkıştırılmasını için kullanılır. Lempel-Ziv kodlaması ile sıkıştırma yapar.

gunzip Komutu

Kullanımı : gunzip [ Açılacak Dosya İsimi ]
Açıklama : Dosyaların sıkıştırılmasını için kullanılır. Lempel-Ziv kodlaması ile sıkıştırma yapar.

tar Komutu

Kullanımı : tar [oluşacak dosya adı] [ Arşivlenecek dosya adı ]
Açıklama : Dosyaların bir arada paketlenerek arşivlenmesini ve arşivden geri alınmasını sağlar. tar tek başına kullanıldığında dosyalarda sıkıştırma yapmaz. Bu nedenle gzip ile birlikte kullanılır.
Örnek kullanımlar için http://www.belgeler.org/lis/archive-tlkg-lis-4.4.html adresini ziyaret edebilirsiniz.

gzexe Komutu

Kullanımı : gzexe -d [ Dosya adı ]
Açıklama : Çalıştırılabilir dosyaların sıkıştırılması için kullanılır. Sıkıştırılmış dosya çalıştırılabilir ve işlevini kaybetmez.